Tajemniczy termin
Termin unconscious bias lub jego polski odpowiednik – nieświadome uprzedzenia – jest w branży HR coraz popularniejszy. Bias to dosłownie stronniczość. Nieświadome uprzedzenia to mimowolne negatywne nastawienie wobec danej osoby czy grupy lub mimowolna pozytywna przychylność wobec niej. Choć wszyscy uważamy się raczej za osoby etyczne, bezstronne i sprawiedliwe, okazuje się, że jesteśmy bardziej stronniczy niż nam się wydaje.
Uprzedzenia nie są do końca tym samym, czym są stereotypy, choć mogą z nich czerpać. Stereotyp to raczej schemat, generalizacja, uogólnienie. Unconscious bias to nasze własne błędy poznawcze, pojawiające się w procesie przetwarzania informacji.
Poniżej prosty test. Prosimy o prawidłowe dopasowanie poniższych zdań do zdjęć.
- Ta osoba zajmuje kierownicze stanowisko.
- Ta osoba biega najszybciej z całej trójki.
- Ta osoba lubi dzieci.
I jak? Już? Ciekawe, czy udało Wam się odpowiedzieć poprawnie.
Rozwiązanie: Jedyna poprawna odpowiedź i rozwiązanie tego zadania brzmi: „za mało danych”.
Jeśli jednak zadziałało u Was unconscious bias – bez problemu dopasowaliście osoby ze zdjęcia do zdań. Warto jednak pamiętać, że założenie marynarki i skrzyżowanie ramion z nikogo jeszcze nie uczyniło kierownika, nie wszystkie kobiety przepadają za towarzystwem dzieci, a umięśniona sylwetka nikogo nie czyni mistrzem sprintu.
Jeśli w jeszcze inny sposób dopasowaliście zdania do fotografii, prawdopodobnie oprócz pochodzenia, środowiska, tła kulturowego etc. w grę weszły wasze osobiste doświadczenia: mężczyzna po prawej może przypominać Wam kolegę, który biega w maratonach, a dziewczyna – przebojową właścicielkę dobrze rokującego start-upu, z którą spotykacie się przy ekspresie do kawy i tak dalej. Zdania nr 1 i 3 mogą się odnosić do wszystkich trzech osób.
Kim w rzeczywistości są osoby ze zdjęć? Nie wiem. To tylko bohaterowie stockowych sesji zdjęciowych, o ich prywatnym życiu nie wiemy nic. Jednak zjawisko unconscious bias zachodzi – wyobraźnia podsuwa najbardziej prawdopodobne według nas scenariusze – co z tego, że mogą nie mieć odzwierciedlenia w rzeczywistości?
Dlaczego tak się dzieje?
Ludzki umysł jest wygodny, dąży do uproszczeń i skrótów. Inaczej nie poradziłby sobie z natłokiem informacji. Podświadome procesy w mózgu pomagają nam więc … nie zwariować, przejmując kontrolę nawet nad 90% naszych myśli i zachowań. W taki sposób, na bazie doświadczeń, zasłyszanych historii, czy czerpiąc z tła kulturowego możemy w ułamku sekundy zadecydować czy ktoś jest „nasz”, czy „obcy”. Często zupełnie niesłusznie.
Na co wpływają nieświadome uprzedzenia?
Unconscious bias wpływają na całe nasze życie: na relacje towarzyskie, sposób traktowania klientów, decyzje zakupowe, decyzje dotyczące awansów w firmie i czy chcemy, czy nie – na naszą karierę zawodową. Mogą też rzutować na wizerunek przedsiębiorstwa.
W 2014 lawina krytyki spadła na Google – firmę uchodzącą za jedną z bardziej progresywnych i otwartych. W tamtym czasie, pomimo swoich zapewnień o otwartości i różnorodności, firma zatrudniała zaledwie 2% czarnoskórych pracowników i tylko 30% kobiet (stanowiska kierownicze Google w 75% obsadzone były przez mężczyzn). Od tego czasu firma postawiła na zwiększanie różnorodności i uwalnianie się od nieświadomych uprzedzeń. W programie Unconscious Bias @ Work wzięły udział tysiące pracowników. Efekty po trzech latach? 1% więcej zatrudnionych kobiet i wzrost zatrudnienia Azjatów o 5%. To rzeczywiście niewiele. Według niektórych walka z nieuświadomionymi uprzedzeniami jest walką z wiatrakami dlatego właśnie, że tkwią one w naszej podświadomości.
Jeśli czeka Was zmiana pracy – życzymy Wam spotkań z doświadczonymi rekruterami, którzy nie dadzą się zwieść własnym „unconscious bias” i będą maksymalnie otwartarci.
Jeśli macie jeszcze trochę czasu i znacie angielski, polecamy Wam ten 3-minutowy film:
Katarzyna Łygan